اقتصاد جنبه‌های گوناگونی از زندگی انسان‌ها را تحت تاثیر قرار می دهد.استفاده از سندهای عادی مثل مبایعه نامه در معاملات ملکی با وجود اینکه توصیه نمی گردد ولی رواج بسیاری دارد. طرفین یک معامله تا تنظیم نمودن سند رسمی در دفاتر اسناد رسمی، مبایعه نامه ای امضا نموده که توافقات آن‌ها وجه کتبی بیابد. از همین رو تا پیش از این در آیین نامه ی شورای صنفی مشاوران املاک، دریافت کد رهگیری در معاملاتی که تحت نظر مشاوران املاک بسته می‌شد ضروری بود اما بر اساس رای دیوان عدالت اداری، این موضوع از حالت الزامی به اختیاری تغییر پیدا کرد.
کد رهگیری که از سامانه کد رهگیری املاک دریافت می شود، شماره سریالی می باشد که با ثبن مشخصات ملکی کسب می شود. با وجود اینکه دریافت این کد دیگر الزامی نبوده ولی شدیدا توصیه می شود زیرا در اکثر معاملات ملکی حاضر، شخص همه ی سرمایه و پس انداز چند سال زندگی خود را به عنوان ثمن قرار می‌دهد و چنانچه مشکلی ایجاد شود، زندگی وی نابود می گردد. این کد سیزده رقمی را هم در هنگام خرید و فروش و هم برای اجاره املاک چه مسکونی و چه تجاری می توان دریافت کرد.
مزایا و کاربرد کد رهگیری املاک
دلایل گوناگونی برای دریافت کد رهگیری املاک وجود دارد. نخست این که ثبت مشخصات ملکی در سامانه از هر گونه معامله ی دیگری جلوگیری می نماید. در حقیقت کلاهبرداری‌های بسیاری در حیطه ی املاک اتفاق می افتد که شخص یک ملک را به چندین نفر فروخته یا اجاره می‌دهد. چنانچه در زمان معامله ای، مشخصات ملک و خود معامله را در سامانه ثبت نموده و کد رهگیری دریافت کنید، آن ملک قفل گردیده و هیچگونه معامله ی دیگری برای امکان پذیر نیست.بنابراین از تعداد زیادی از کلاهبرداری‌های ملکی پیشگیری می شود.
مزیت دوم کد رهگیری، مطلع بودن از طرح‌ها و برنامه‌های شهرداری می باشد که امکان دارد ملک مورد نظر شما مشمول آن باشد. بعضی از طرح‌های شهرداری مثل تخریب و تخلیه ملک بوده بنابراین چنانچه کد رهگیری را دریافت نموده باشید، زودتر از این مسئله مطلع می شوید.
استعلام وضعیت رهنی سند ملک، مزیت سوم دریافت کد رهگیری املاک می باشد. بعضی اوقات امکان دارد جهت دریافت وام از طرف بانک یا هر گونه رهنی از طرف اشخاص دیگر، صاحب ملک سندش را به عنوان وثیقه گرو بگذارد و تا هنگامی که بدهی خود را پرداخت نکرده این سند، آزاد نمی شود. چنین مسئله ای در قیمت و ارزش گذاری ملک تاثیرگذار است و امکان دارد که مالک رهن گرفتنش را انکار نموده و به طرف مقابل اطلاع ندهد. در چنین شرایطی شما با دریافت کد رهگیری از سامانه می‌توانید استعلام نمایید که آن سند در جایی به وثیقه گذاشته شده است یا نه.
و نیز چنانچه شما معامله ای روی یک ملک کرده باشید و همان زمان کد رهگیری دریافت کنید، دیگر در صورت تغییر قیمت بازار، فروشنده یا موجر قادر نیست که از شما مبلغ بیشتری بگیرد زیرا با دریافت کد رهگیری معامله املاک با همان قیمت و تاریخ بدون تغییر ثبت می گردد.
این کد در اقامه دعوی در مراجع قضایی به شما کمک می کند و پیگیری و استعلام آن آسان می باشد.
دریافت نمودن کد رهگیری املاک فقط به نفع خریدار یا مستاجر یک ملک نبوده بلکه دارای مزایایی برای فروشنده و موجر هم هست. مثلا بعد از انجام معامله چنانچه خریدار از تسلیم ثمن معامله ممانعت نموده، فروشنده با این کد می تواند در مراجع قضایی پیگیری کند و مبلغ ذکر شده را دریافت نماید.
همچنین اگر موعد مقرر قرارداد اجاره پایان یافته باشد یا بعد از فروش ملک موعد تخلیه فرا رسیده باشد، دریافت حکم تخلیه در صورت امتناع ساکن از تخلیه ملک با این کد خیلی سریع‌تر رخ می دهد.
همان گونه که بیان شد مبایعه نامه و قولنامه ها اسناد عادی بوده که میان طرفین قابل استناد می باشد. بهتر است که هنگام امضای این اسناد، کد رهگیری را درخواست نمود تا در صورت وجود هر مشکلی برای آن ملک ، پیش از تنظیم سند رسمی از معامله انصراف دهید. دریافت کد رهگیری بر روی مبایعه نامه، آن را به سند رسمی تبدیل نمی نماید و در ارزش و استناد آن ارتقایی ندارد اما شما را دی تصمیم گیری‌های آینده یاری می نماید.
مراحل و مدارک مورد نیاز جهت دریافت کد رهگیری املاک
برای دریافت کد رهگیری املاک از 2 روش سامانه اینترنتی یا پیامکی می‌توان اقدام کرد. مشاور املاک یا هر یک از طرفین قادرند جهت دریافت این کد سیزده رقمی اقدام نمایند.
جهت دریافت از راه سامانه اینترنتی، می بایست اول به سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور رفته و در آن جا با استفاده از اطلاعات ملک و معامله، ثبت قرارداد کنید. اگر اطلاعات و ثبت معامله تایید شود، کد رهگیری به طرفین از راه اس ام اس ارسال می شود. دریافت این کد برای قراردادهای اجاره پنج هزار تومان و برای دیگر قراردادها ده هزار تومان می باشد. بنابراین چنانچه مشاور املاک از شما مبلغ بیشتری تقاضا کرد حتما گزارش تخلف وی را به مراجع ذی‌ربط بدهید.
در صورتی که بخواهید از راه پیامک کد رهگیری خود را دریافت نمایید، با ارسال کد ملی خود یا طرف مقابل به سامانه 110203001 می توانید این کار را انجام دهید.
مدارک مورد نیاز برای دریافت کد رهگیری املاک شامل اصل مدارک هویتی خریدار و فروشنده مثل کارت ملی هوشمند و شناسنامه یا کارت اقامت برای اتباع، اصل مدارک مالکیت یعنی سند، قولنامه، بنچاق یا وکالت‌نامه و گواهی انحصار و اینگونه موارد، تاییدیه کد پستی ملک مورد نظر که از اداره پست منطقه بایستی دریافت گردد، الزام حضور 2 شاهد یعنی هر طرف قرار داد 1 نفر شاهد به همراه مدارک شناسایی را با خود داشته باشد، برگه کارشناسی ملک فنی و حقوقی است. و نیز باید فرم پیش نویس قرارداد خود را مثل اجاره‌نامه یا قرارداد فروش ملک و سایرعقود را با کد رهگیری دریافت شده در حضور مشاور املاک حاضر نموده و مهر رسمی آن املاکی را هم پای قرارداد خود بزنید تا قابل پیگیری باشد.توجه داشته باشید که حتما بعد از انجام مراحل بالا برای تنظیم سند رسمی در دفترخانه اقدام کنید.
